Teken: 10 vragen die we kregen in de apotheek

Tijdens de Lockdown is een wandeling een van de weinige ontspanningsmogelijkheden, bijgevolg zijn natuurgebieden de nieuwe trekpleisters geworden. Hierdoor zien we meer vragen over tekenbeten in de apotheek.
We beantwoorden de top 5 meest gestelde en nog 5 specifiekere vragen:

1. Wat moet ik doen als ik een teek vind op mijn lichaam?

De teek moet je zo snel mogelijk verwijderen, dan is de kans op ziektes zoals Lyme kleiner. Je mag de teek niet uittrekken aan het lichaam. Je moet hem aan de kop, zo dicht mogelijk bij je huid, eruit trekken. Hiervoor gebruik je best een tekentang of haakje. In de apotheek vind je verschillende soorten. Dit doe je liever niet met je vingers of een gewone pincet. Daarmee heb je kans dat je op het lichaam knijpt en er maaginhoud van de teek in jouw huid wordt geduwd. Hierdoor heb je meer kans op besmetting met ziektes die ze dragen.
Nog een reden om niet aan het lichaam te trekken, is dat er achteraf soms delen van de teek (de snuit en/of pootjes) in je huid kunnen achterblijven. Die kunnen dan weer gaan ontsteken.

2. Zitten er ook teken in de tuin of enkel in bossen?

Ze leven zowel in bossen als in gras en struiken, dus in je eigen tuin of in (stads)parken kan je ze tegenkomen. 

3. Hoe bescherm ik mezelf tegen teken?

Vooraf kan je jezelf beschermen met kledij en eventueel muggenmelk (zie vraag 4).
Blijf tijdens wandelingen liefst op de paden. Ga je door gras en struiken stappen, dan is de kans op een beet groter. Een iets avontuurlijker pad op de planning? Draag gesloten schoenen, langere sokken, en eventueel een lange broek (in je sokken).
Teken zitten liefst in hoog gras of struiken, vanwaar ze op je lichaam kunnen overstappen als je voorbij komt. Ze kunnen niet springen of vliegen, vandaar dat je veiliger bent op open paden.
Je voelt de beet van een teek niet, dus je huid controleren na een wandeling is nodig. Ze zitten liefst in huidplooien zoals liezen, oksels, knieholtes,… Ook aan de haargrens en aan randen van ondergoed kan je ze tegenkomen.

4. Helpt muggenmelk tegen teken?

Ja, sommige producten om muggen op afstand te houden, werken ook bij teken. Ze zijn efficiënt, maar weet dat ze geen 100% bescherming geven. Voor teken moet je ze regelmatiger (elke 2-3u) aanbrengen. Insectenrepellent op basis van IR 3535, (p)icaridine of citrodiol-extract van eucalyptusolie en DEET kunnen gebruikt worden.
In de apotheek vind je o.a. Moustimug, Mouskito en Pistal.

5. Wat is de ziekte van Lyme en kan ik het in België oplopen?

De ziekte van Lyme kan ontstaan als je besmet wordt met een specifieke bacterie: Borrelia burgdorferi. Teken kunnen besmet zijn met deze bacterie en die kunnen ze aan jouw doorgeven als ze je bijten. Je wordt niet meteen besmet bij de beet. De bacterie bevindt zich in de maag van de teek en het duurt even voor die zich naar de kop verplaatst nadat de teek zich heeft vastgebeten. Als je de teek snel verwijdert (binnen 12-24u), is de kans op besmetting zeer klein.
In België is ongeveer 1/10 teken besmet met de bacterie en lijdt 1-3% van de beten tot besmetting met Lyme.

De ziekte zelf verloopt in fases en je voelt je niet meteen ziek na besmetting. Er zijn bepaalde symptomen die je in het oog moet houden in de weken na een beet.
Bij 8/10 mensen die besmet zijn, verschijnt er enkele dagen tot weken na de beet een rode, ringvormige plek, Erythema migrans, zoals op de  foto (bij mensen met een donkere huid is deze donkerder en eerder paars). Griepachtige symptomen komen ook voor zoals koorts, spier- en gewrichtspijn.
Al deze symptomen verdwijnen spontaan, maar de ziekte kan in je lichaam blijven.
Het is dus belangrijk om, tot meerdere weken na de beet, oplettend te zijn voor die symptomen.
Lyme kan behandeld worden met antibiotica. Als Lyme niet behandeld wordt, kan het soms maanden of jaren nadien nog symptomen geven, vooral ter hoogte ven zenuwen en gewrichten.
Meer info vind je op deze website van de overheid: tekenbeten.be/ziek-door-tekenbeet

6. Ik heb na een wandeling een rood, jeukend bultje, hoe weet ik of het een tekenbeet is?

Dit is waarschijnlijk geen tekenbeet. Een teek hecht zich bij het bijten vast in je huid met zijn snuit en blijft daar enkele dagen zitten. Bij een tekenbeet vind je de teek dus op de bijtplaats. Vele andere insecten kunnen je steken of bijten en verlaten meteen je lichaam. Muggen, mieren, dazen, steekvliegen, wespen,… zijn allemaal voorbeelden. De kans is veel groter dat het zo’n insect was. Er zijn ook planten die jeukende bultjes kunnen achterlaten.

Als het een teek was en hij is al van je lichaam gevallen voor je thuiskwam, dan is de kans op Lyme klein. Om Lyme te krijgen, moet het contact langer zijn dan een paar uur.

7. Wanneer moet ik naar de dokter met een tekenbeet?

  • Als je hem zelf moeilijk kan verwijderen.
    Teken zijn erg klein (1-3 mm) en dan is het soms moeilijk om die goed te verwijderen, zeker als hij op een lastige plek zit zoals de rug of knieholte.
  • Als je van vakantie terugkomt en je vindt een teek op je lichaam.
    Wanneer je niet weet hoelang de beet geleden is, ga je best langs de dokter. Zeker als je van het buitenland komt.
  • Als de plaats van de beet ontsteekt, nadat je de teek hebt verwijderd.
    Een klein wondje, dat vrij traag geneest, blijft vaak achter, ook lichte roodheid en jeuk zijn niet zorgwekkend de eerste dagen. Als de beetplaats opzwelt, rood wordt en/of warm aanvoelt, moet je naar de dokter.
  • Als je in de maand na een beet symptomen krijgt die mogelijk op Lyme lijken.
    Zoals de rode vlek uit de foto of griepsymptomen zoals koorts of spierpijn. Kom je uit het buitenland, dan moet je daarnaast op andere symptomen letten. Zie vraag 8: TBE

8. Er zou een vaccin tegen teken zijn, ben ik hiermee niet tegen Lyme beschermd?

Er is geen vaccin tegen teken. Er is wel een vaccin tegen tekenencefalitis.
Tekenencefalitis is een ziekte die je kan krijgen als je wordt gebeten door een teek die besmet is met het TBE (Tick Born Encephalitis) virus. Het virus kan hersenvliesontsteking veroorzaken. Dit is een andere ziekte dan Lyme.
In België komt dit virus momenteel niet voor.
Het komt wel voor in bosrijke gebieden in bepaalde delen van Europa, o.a. in Oostenrijk, Duitsland, Estland, Zweden,… Ga je op wandelvakantie in Europa, dan neem je best contact op met het Tropisch instituut of je huisarts om na te gaan of vaccinatie nodig is. Je kan het vaccin in de apotheek kopen met een voorschrift.
Klik hier voor een kaart van Europa met regio’s waar het voorkomt.
Om beschermd te zijn, moet je minimum 2 vaccinaties krijgen, informeer dus op tijd!

9. Ik heb gehoord dat je de teek moet ontsmetten of wegbranden met een sigaret, dan zou er geen kans zijn op Lyme…

De plaats van de beet mag je nooit ontsmetten voor je de teek verwijdert. Door producten op de teek te gebruiken, heb je kans dat die zijn maaginhoud overgeeft in jouw huid. Hierdoor stijgt juist de kans op besmetting.
Nadat de teek verwijderd is, mag je de huid wel ontsmetten.
Het wegbranden,… nogal gevaarlijk, niet? Op geen enkele manier heeft dit een meerwaarde. De kans dat je het fout doet is erg groot. Je kan jezelf verbranden en/of de teek verwonden, zonder dat hij meteen dood is. Wederom heb je kans dat hij eerst zijn maaginhoud overgeeft in jouw huid, waardoor je alsnog besmet kan worden.

10. Ik ga veel wandelen, als ik zo’n tekenpipetje van mijn huisdier gebruik, ben ik  dan ook niet beschermd tegen beten?

Deze producten zijn schadelijk voor mensen dus gebruik ze absoluut niet bij jezelf!
Ook als je het bij je huisdier gebruikt, moet je nadien goed je handen wassen.